Formasyonla Öz Değerlendirme Araçları ve Tezsiz YL Rubrik Farkları

Öğretmenlik mesleğinde “değerlendirme” yalnızca not vermek değildir; öğrenenin kendi düşünmesini tetikleyen öz değerlendirme yapılarını, öğretmenin kanıta dayalı gözlemlerini ve kurumun standartlaştırılmış beklentilerini bir arada çalıştıran ekosistemtir. Bu ekosistem içerisinde Pedagojik Formasyon sürecinin doğal gücü, öz değerlendirme araçları(öz-yansıtma günlükleri, kontrol listeleri, eş değerlendirme kartları, öğrenci hedef panoları vb.) ile öğrencinin metabilişsel kaslarını erken ve görünür biçimde işletmesidir. Tezsiz Yüksek Lisans (Tezsiz YL) tarafında ise oyun değiştirici unsur, rubriklerin (dereceli puanlama anahtarları) geçerlik–güvenirlik–adalet boyutlarıyla derinleştirilmesi; moderasyon, puanlayıcı uyumu ve raporlama süreçleriyle kurumsal standarda dönüşmesidir.

1) Kavram Haritası: Öz Değerlendirme ile Rubrik Aynı Şey midir?

• Öz değerlendirme: Öğrencinin “ne yaptım, nasıl yaptım, nerede tökezledim, şimdi ne yapacağım?” sorularına yanıt verirken kendi öğrenmesini yönetmesi. Araçları hafif ve kullanıcı dostudur.

• Rubrik: Önceden tanımlı ölçüt ve düzey açıklamaları ile tutarlı ve şeffaf puanlama sağlar. Ölçme–değerlendirme dilinde yapılandırılmış bir araçtır.
  Köprü: Öz değerlendirme, öğrenci sesi ve hedef farkındalığı üretir; rubrik, bu sesi kurumsal ölçütlere bağlar. Birlikte kullanıldığında, sınıf içi esnekliği ve okul ölçeğinde adaleti aynı anda güçlendirir.

2) Formasyonun Doğal Gücü: Öğrenci Merkezli Öz Değerlendirme Setleri

Formasyon programlarında öğretmen adayı, hemen sahada çalışabilecek hafif araçlar üretir:

• Hedef kartları: “Bu derste şunu yapabilmeliyim…”

• Kontrol listesi (checklist): Görev adımları (tamamlandı/iyileştirilecek).

• Likert öz algı anketi: “Metni özetlerken ana fikri belirlemede kendimi 1–5 arası şu düzeyde görüyorum.”

• Öz yansıtma günlüğü: “Bugün en çok zorlandığım nokta… Bunu aşmak için…”

• Eş değerlendirme kartı: İki öğrenci karşılıklı kanıt–geri bildirim döngüsü çalıştırır.
  Sonuç: Öğrenci, öğretmenin anlatısından bağımsız öğrenmesini sahiplenir.

3) Tezsiz YL’nin Gücü: Rubriğin Geçerlik, Güvenirlik, Adalet Üçlüsü

Tezsiz YL’de rubrik yalnızca “kriter listesi” değildir; geçerlik (kazanım–araç hizası), güvenirlik (puanlayıcı tutarlılığı) ve adalet (fırsat eşitliği, önyargı kontrolü) açısından denetlenir.

• Geçerlik: Ölçülen gerçekten hedef mi? (örn. yazma rubriğinde biçim mi, içerik mi baskın?)

• Güvenirlik: Puanlayıcılar arası uyum katsayıları (ör. yüzdelik uyum, Cohen’s κ/ICC).

• Adalet: Dil, kültür, erişim farklılıklarına duyarlı ölçütler; UDL ilkeleriyle hizalama.

4) Öz Değerlendirme Tasarım İlkeleri: Basitlik, Sahiplenme, Eylem

• Basitlik: Tek sayfa; öğrenci kolayca doldurur.

• Sahiplenme: Hedef cümleleri öğrencinin ağzından; “Ben … yapabilirim.”

• Eylem: Her öz değerlendirme kutusunun sonunda “sonraki adım”.
  Mini şablon:

1. Bugün hedefim…

2. Bunu ne kadar başardım? (0–100 / 1–5)

3. Kanıtım… (ürün/fotoğraf/satır numarası)

4. Sonraki adımım…

5) Rubrik Tasarım İlkeleri: Açıklık, Örnek, Ölçek

• Açıklık: Her ölçütte tek kavram; birleşik ölçütler parçalanır.

• Örnek: Her düzey için çapa örnek (“Bu düzeyde tipik bir yanıt örneği”).

• Ölçek: 3–5 düzey aralığı; düzey etiketleri eylem odaklı (“kanıtlar yüzeysel–seçici–sistematik–inceleyici”).
  İpucu: “Ne kadar?” sorusuna nicel; “nasıl?” sorusuna nitel ifadeler ekleyin.

6) Öz Değerlendirme + Rubrik Senkronizasyonu: İki Göz, Tek Hedef

Akış:

1. Ders başında öz hedef kartı (öğrenci niyeti).

2. Uygulama sonunda mini öz değerlendirme.

3. Öğretmen rubrik ile puanlar ve geri bildirim yazar.

4. İki belge eşleştirilir; öğrenci ve öğretmen farkları tartışır; hedef güncellemesi yapılır.
   Etki: Öğrenci sesinin resmî ölçütle konuşması, motivasyonu ve adaleti birlikte artırır.

7) Vaka A – Türkçe/İkna Edici Yazı: “Öz Ayna” + Rubrik

• Öz değerlendirme: “Tez cümlem net mi? Kanıtım en az iki kaynaktan mı?”

• Rubrik ölçütü: “Tez–kanıt–gerekçe uyumu” (düzey açıklamaları).

• Uygulama: 4 haftada rubrikte “kanıt kullanımı” ortalaması 2,4→3,2; öz değerlendirme kartlarında “kanıt kaynağı çeşitliliği” ifadesi ↑.
  Öğretmen yetkinliği: Ölçüt–öğrenci algısı eşleşmesi üzerine kısa rapor.

8) Vaka B – Matematik/Modelleme Görevi: “Ben Ne Yaptım?” + “Görev Ne İstiyor?”

• Öz değerlendirme: “Veriyi doğru ölçekledim mi? Modelin hata payını yorumlayabildim mi?”

• Rubrik ölçütü: “Gerçek dünya verisini matematiksel modele taşıma”, “hata analizi ve yorum”.
  Sonuç: Öz değerlendirme “hata yorumunda” düşük algı veriyor; rubrik de burada düşük puan veriyor → müdahale: Hata analizi mini atölyesi.

9) Vaka C – Fen/Değişken Kontrolü ve Güvenlik

• Öz değerlendirme: “Bağımlı–bağımsız değişken ayrımını doğru yaptım mı? Prosedürü güvenli yürüttüm mü?”

• Rubrik ölçütü: “Değişken kontrolü”, “güvenlik protokolüne uyum”.
  Veri: Öğrencilerin öz beyanı yüksek; rubrik orta → gölge puanlayıcı ile doğrulama; güvenlik posterleri güncellendi.

10) Puanlayıcı Uyumu ve Moderasyon: “Adaletin Mekaniği”

Rubriklerin kurumsal değere dönüşmesi için moderasyon şarttır:

• Oturum akışı (30 dk): 10 dk örnek ürün, 10 dk ölçek ayarı, 10 dk uyum ölçümü.

• Metrik: Yüzdelik uyum, Cohen’s κ veya ICC; kısa çizelge.

• Günlük etki: Rubriğin dili keskinleşir, öz değerlendirme maddeleri netleşir.

11) Öz Değerlendirme Verisini Okumak: Eşleşme, Sapma, Yanlılık

Öğrenci öz puanı ile rubrik puanı arasındaki ilişki:

• Eşleşme: Öğrenci farkındalığı yüksek; öz düzenleme güçlü.

• Pozitif sapma (aşırı özgüven): Hedefleri küçült; örnek–karşı örnek bankası göster.

• Negatif sapma (aşırı mütevazılık): Başarı kanıtlarını görünürleştir; görsel portfolyo.
  Rapor: “Öz–rubrik sapma grafiği” + 3 cümlelik yorum.

12) Eş Değerlendirme ile Rubrik: Akran Geri Bildiriminin Standartla Buluşması

Akranlar arası geri bildirim, rubrik diliyle yapıldığında güven ve netlik artar.

• Kural: Eş değerlendirme eleştiri değil kanıt cümlesiyle yazılır (“X satırında karşı-argüman örneği var.”).

• Araç: 2–3 ölçütlük kısa rubrik; 5 dakikalık değiş-tokuş; 1 dakikalık “sonraki adım” yazımı.

13) Veli için “Bir Sayfa”: Öz + Rubrik Özetini Nasıl Anlatırız?

Bütün paydaşlara aynı veriyi farklı dillerde sunmak gerekir:

• Veli varyantı: Amaç (2 cümle) – Uygulama (3 madde) – Küçük grafik (öz–rubrik karşılaştırması) – Sonraki adım (1 madde).

• Yönetim: Ölçüt açıklıkları + puanlayıcı uyumu yüzdesi + kısa karar maddesi.

• Akademi: Yöntem–geçerlik–güvenirlik notu + sınırlılık paragrafı.

14) Rubrikte Geçerlik–Güvenirlik İçin Mini Kontrol Listesi

• Ölçütler doğrudan kazanıma bağlı mı?

• Ölçütte tek kavram var mı? (bileşikse böl)

• Düzey açıklamaları davranışsal ve gözlenebilir mi?

• Çapa örnek her düzey için var mı?

• En az bir gölge puanlayıcı ile denendi mi?

• Ön yargı/gereksiz dil zorluğu var mı? (UDL filtresi)

15) Öz Değerlendirmede Motivasyon: Özerklik–Yeterlik–İlişkililik

Öz değerlendirme, Öz Belirleme Kuramı ekseninde güç kazanır:

• Özerklik: Hedefleri öğrenci yazar, öğretmen birlikte netleştirir.

• Yeterlik: Ölçülebilir küçük hedefler; başarı grafikleri.

• İlişkililik: Akran–öğretmen destek cümleleri; takdir anları.
  Not: Sözlü minik övgü ile yazılı kanıt cümlesini dengeleyin.

16) Etik ve Gizlilik: Öz Beyan + Rubrik Verisi Nasıl Saklanır?

• İzin: Görsel/ürün kullanımına dair açık onam.

• Anonimleştirme: Öğrenci adlarını kaldır, kodlarla tut.

• Saklama planı: Dosyaların kim, nerede, ne kadar süreyle erişeceği.
  Her dokümana mini etik kutu ekleyin: veri türü, saklama süresi, paylaşım kapsamı.

17) Branşlara Göre Öz–Rubrik Farklılıkları

• Dil: Rubrikte içerik–organizasyon–dil doğruluğu; öz değerlendirmede strateji kullanımı (planla–yaz–gözden geçir).

• STEM: Rubrikte modelleme, deney tasarımı, güvenlik; öz değerlendirmede ölçüm hatası farkındalığı.

• Sosyal Bilimler: Rubrikte kaynak gösterimi, argümantasyon; öz değerlendirmede önyargı farkındalığı.

18) Raporlama: “1 Tablo + 1 Grafik + 1 Alıntı + 1 Sınırlılık”

Her ünite sonunda tek sayfalık mini rapor üretin:

• Tablo: Öz puan ortalaması – rubrik ortalaması – sapma.

• Grafik: Dağılım/boxplot veya sütun.

• Alıntı: Anonim öğrenci yansıtması (kısa).

• Sınırlılık: “Küçük örneklem, izlem testi yok, ölçüt X’te belirsizlik.”
  Bu sayfa, zümrede hızlı karar için idealdir.

19) Mülakat ve Sunum: İki Dil, Tek Kanıt

• Mülakat (okul): “Öz değerlendirme ile rubrik farkını tek sayfada izliyorum; ‘kanıt–gerekçe’ boyutunda 4 haftada +0,8 artış.”

• Akademik sunum: “Rubrik moderasyonu sonrası κ=0,62→0,78; öz–rubrik sapması %18→%9; sınırlılık: rubrik maddesi 3’te ölçek karmaşıklığı.”

20) Uluslararası Ağlarda Dil: “Classroom Evidence”ten “Standards”a

IB/Cambridge gibi ağlarda öğrenci kanıtı güçlüdür; ancak standards/assessment dili olmadan kalıcılaşmaz.
Paket: Sınıf kanıtı (video/ürün), rubrik standardı (düzey açıklamaları, çapa örnek), moderasyon sonuç tablo ve etik kutu.

21) Dijital Portfolyo Mimarisi

Dizin önerisi:

• Oz_Degerlendirme/ (hedef kartı, checklist, yansıtma)

• Rubrikler/ (ölçütler, düzey açıklamaları, çapa örnekler)

• Moderasyon/ (tutanak, uyum yüzdesi)

• Raporlar/ (tablo–grafik–alıntı)

• Etik/ (izinler, saklama planı)
  Dosya adlandırması: YYYY-AA_Ders_Unite_Vn.pdf

22) Risk–Çözüm Matrisi

23) 12 Haftalık Bütünleşik Plan: Öz + Rubrik + Moderasyon

• 1. Hafta: Hedef–kazanım haritası; öz kartları V1; rubrik taslağı.

• 2. Hafta: Çapa örnek derlemesi; mini eğitim: “kanıt cümlesi.”

• 3. Hafta: Ön uygulama; öz–rubrik ilk veriler.

• 4. Hafta: Moderasyon 1 (30 dk); ölçek ayarı.

• 5. Hafta: Eş değerlendirme oturumu; “sonraki adım” panosu.

• 6. Hafta: Ara rapor (1 tablo–1 grafik–1 alıntı–1 sınırlılık).

• 7. Hafta: Rubrik maddesi iyileştirme; UDL filtresi.

• 8. Hafta: Gölge puanlayıcı; κ/uyum ölçümü.

• 9. Hafta: Veliye bir sayfa; yönetim varyantı.

• 10. Hafta: Akademik özet (yöntem–bulgu–sınırlılık).

• 11. Hafta: Moderasyon 2; ölçeklerin son ayarı.

• 12. Hafta: Final raporu; arşiv–sürüm kontrolü; yeni ünite planı.

24) Ücret–Terfi ve Kurumsal Etki: Kanıtla Konuşmanın Getirisi

Rubrik moderasyonu ve öz–rubrik sapma analizi, okul politikası ve akreditasyon dosyasında ölçülebilir katkıdır. Mülakatta ve yıllık değerlendirmede “sayı + süreç + politika” üçlüsünü birlikte sunun:
“κ=0,78; sapma %9; veli raporu standardı yürürlükte.”

25) Karar Ağacı: Hangi Profil, Hangi Öncelik?

• Sahaya yeni çıkan: Öz değerlendirme araçlarını basit ve düzenli kullan; 3 ölçütlük rubrikle başla.

• Standart kurmak isteyen: Moderasyon ve uyum ölçümlerini rutine al; rubrik dilini netleştir.

• Alan dışı geçiş: Öz kartlarıyla öğrenci sesini görünür kıl; rubrikte köprü ölçütler ekle.

• Uluslararası okul hedefi: İngilizce rubrik standardı + moderasyon tablosu + sınırlılık yazımı.

---

Sonuç

Pedagojik Formasyonun öz değerlendirme araçları, öğrencinin öğrenmesini sahiplenmesini sağlayan, düşük maliyetli ama yüksek etkili mikro yapılar üretir. Tezsiz YL’nin rubrik mimarisi ise geçerlik–güvenirlik–adalet üçlüsüyle, öğretmenin sınıf kanıtını kurumsal standarda bağlar; moderasyon ve puanlayıcı uyumu sayesinde adil ve karşılaştırılabilir bir değerlendirme zemini kurar. En güçlü öğretim tasarımı, öz değerlendirme ile rubriği aynı ünitedekonuşturan tasarımdır: Öğrenci hedefini yazar, kanıtını gösterir; öğretmen ölçütle okur, uyumu ve sınırlılığı raporlar; zümre moderasyonla standardı yazar; veli bir sayfada süreci anlar.

Pratik kapanış ilkeleri:

1. Her derste 1 öz kart + 1 kısa rubrik çalıştırın; “sonraki adım” kutusunu boş bırakmayın.

2. Her ünitede 1 tablo + 1 grafik + 1 alıntı + 1 sınırlılık ile mini rapor üretin.

3. Moderasyonu 30 dakikalık kısa oturuma gömün; κ/uyum yüzdesini kaydedin.

4. Dosyalara mini etik kutu ekleyin; veri saklama planı oluşturun.

5. Öz–rubrik sapmasını izleyin; öğretim kararlarını bu sapmayı azaltacak şekilde yeniden tasarlayın.

Son kertede, öz değerlendirme öğrenciye ses, rubrik kuruma standart verir. İkisini birleştiren öğretmen; sınıfta öğrenme sorumluluğunu büyütür, kurumda adaleti çoğaltır, meslekte kanıtla yükselir.

Eğitimde Niteliği ve Başarıyı Hedefleyen Yenilikçi Çözümler

Eğitim alanında öncü olmak ve geleceğin başarılı öğretmenlerini yetiştirmek için Formasyon Sistemi olarak faaliyet gösteriyoruz. Öğretmen adayları ve eğitimcilerin ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılayan, özgün ve özelleştirilmiş formasyon çözümleri sunarak eğitim dünyasında fark yaratıyoruz.

Hizmetlerimiz

Formasyon Literatür Taraması: Eğitim alanındaki en güncel ve etkili literatürü araştırarak, öğretmen adaylarınıza ve eğitimcilerinize bilgi dağarcığını genişletmeleri için rehberlik ediyoruz.

Formasyon Ödevi Yaptırma: Öğretmen adayları için özelleştirilmiş, etkili ve öğretici ödevler hazırlayarak öğrenme süreçlerini destekliyoruz.

Formasyon Analizi Yaptırma: Eğitimciler ve öğretmen adayları için performans analizleri gerçekleştirerek, güçlü yönlerini belirlemelerine ve gelişim alanlarını keşfetmelerine yardımcı oluyoruz.

Formasyon Araştırması Yaptırma: Eğitim alanında araştırma yapmak isteyenlere yönelik nitelikli ve kapsamlı araştırmalar gerçekleştirerek, eğitim dünyasına katkı sağlıyoruz.

Formasyon Makale Ödevi Yaptırma: Eğitimcilerin ve öğretmen adaylarının akademik düzeyde yazılarını destekleyerek, bilgi birikimlerini daha ileri seviyeye taşımalarına yardımcı oluyoruz.

Formasyon Dergi Makalesi Yaptırma: Eğitim alanında yayın yapmak isteyenlere, etkili ve nitelikli dergi makaleleri hazırlamada uzman desteği sunuyoruz.

Formasyon Sunum Ödevi Yaptırma: Eğitimciler ve öğretmen adayları için etkili sunum ödevleri tasarlayarak, kendilerini sözlü iletişimde geliştirmelerine katkı sağlıyoruz.

Neden Formasyon Sistemi?

Alanında Uzman Eğitim Kadrosu: Formasyon Sistemi olarak, alanında uzman ve deneyimli eğitmenlerimizle her adımda size rehberlik ediyoruz.

Özelleştirilmiş Çözümler: Eğitim ihtiyaçlarınızı dikkate alarak özelleştirilmiş çözümler sunuyoruz, böylece tam olarak istediğiniz sonuçlara ulaşmanızı sağlıyoruz.

Güvenilir ve Kaliteli Hizmet: Yılların deneyimine dayanan güvenilirlik ve kalite anlayışımızla, öğrencilerimize ve eğitimcilere en iyi hizmeti sunuyoruz.

Sürekli Destek: Eğitim süreciniz boyunca sürekli destek sağlayarak, her türlü sorununuzda yanınızda oluyoruz.

“formasyon.yaptirma.com.tr” ailesi olarak size her konuda destek sunabiliriz. Tek yapmanız gereken iletişim adreslerimizden bizlere ulaşmak!

Tüm alanlara özgü, formasyon literatür taraması yaptırma, formasyon ödevi yaptırma, formasyon analizi yaptırma, formasyon araştırması yaptırma, formasyon makale ödevi yaptırma, formasyon dergi makalesi yaptırma, formasyon sunum ödevi yaptırma  çalışmaları yapmaktayız.